Türkiyədə qiyabi təhsil sistemi, dövlət və özəl universitetlərin yerləşdiyi bir struktura malikdir. Təhsil sistemində bakalavr, magistr və doktorluq dərəcələri var. Qiyabi təhsil üçün ümumi şərtlər arasında orta təhsil diplomu və imtahan nəticələrinin yaxşı olması, imtahandan keçmək və qəbul imtahanını uğurla başa vurmaq kimi faktorlar sayılabilər. Türkiyədə fərqli sahələrdə bir çox universitetlər var və tələbələr üçün geniş imkanlar mövcuddur.
Türkiyədə qiyabi təhsilin bir çox üstünlükləri var:
Geniş üniversitet seçimləri: Türkiyədə fərqli sahələrdə bir çox universitetlər var və tələbələr üçün geniş imkanlar mövcuddur.
Müraciət üçün sadə proses: Qiyabi təhsil üçün müraciət prosesi digər ölkələrə nisbətən daha sadədir.
Ucuz təhsil: Türkiyədə universitet təhsili digər ölkələrə nisbətən daha ucuzdur.
Dünya standartlarına uyğun təhsil: Türkiyədəki bir çox universitet dünya standartlarına uyğun təhsil verir və bir çox programlar beynəlxalq olaraq tanınmaqdadır.
Fərqli sahələrdə təhsil imkanları: Türkiyədə təhsil üzrə bir çox sahədə programlar mövcuddur və bu tələbələr üçün geniş bir təhsil imkanı deməkdir.
Dil öyrənmə imkanı: Türkiyədə təhsil alarkən tələbələr Türk dili və ya İngilis dili kimi dünya üzrə istifadə olunan dilləri öyrənə bilərlər.
Türkiyədə qiyabi təhsil verən bir çox yüksək keyfiyyətli universitet var. Türkiyənin qiyabi təhsil üzrə ən yaxşı universitetlərindən bəziləri:
Bu universitetlər təhsil keyfiyyətləri, akademik mükafatları və mütəxəssislərə tələbələr üzərindəki fəaliyyətləri ilə tanınır. Hər bir universitet özünəməxsus proqramları və sahələri ilə məşhurdur. Lakin əmin olmaq üçün hər bir universitetin saytını və ya tanınmış təhsil reytinqlərini araşdırmaq məsləhət görülür.
Türkiyədə qiyabi təhsil üzrə ən yaxşı ixtisaslar, tələbələrin maraqlarına, peşə seçimlərinə və istəklərinə görə dəyişə bilər. Lakin aşağıdakı ixtisaslar Türkiyədəki bir çox universitetlərdə populyar və yüksək keyfiyyətli proqramlar kimi tanınır:
Bu ixtisaslar Türkiyədəki iş təkliflərinin çox olduğu və ən yaxşı maaşlı peşələrə sahib olmaq üçün bir çox fırsatlar yaradır. Lakin tələbələr hər zaman özləri üçün ən uyğun ixtisası seçməlidirlər. Bu onların maraqlarına, yetərli bilik və bacarıqlarına və kariyer hədəflərinə uyğun olmalıdır.
Türkiyədəki qiyabi təhsilin ödənişləri, tələbənin seçdiyi universitet və ixtisasına və həmçinin vətəndaşlığına görə dəyişə bilər. Bundan əlavə Türkiyədəki ödənişlər ümumiyyətlə öyrətim dili və tələbələrin müvafiq şəraitini dəyişdirən qanun və siyasət dəyişikliklərinə bağlı olaraq dəyişə bilər.
Ümumi olaraq, Türkiyədəki qiyabi təhsil üçün ödənilən ilkin giriş imtahanları üçün tələbələrdən bir məbləğ tələb olunur. Bu məbləğ 2021-2022 tədris ili üçün ortalama təxminən 100-150 Türk lirası (yaklaşık 10-15 ABŞ dolları) idi.
Daha sonra, universitet və ixtisasına görə tələbələr ilkin dövrdə ortalama aylıq 500-2000 Türk lirası (yaklaşık 50-200 ABŞ dolları) ödəyirlər. Bu məbləğ universitetin rəhbərliyi və tələbələrin sosial və iqtisadi şəraitinə bağlı olaraq dəyişə bilər. Həmçinin, xarici tələbələr üçün ödənişlər Türkiyə vətəndaşlarından daha yüksək ola bilər.
| Universistet | Reytinq | İllik ödəniş |
| Anadolu Universiteti | 1201 | 5000-10000 TL |
| İstanbul Texnik Universiteti | 601 | 10000-80000 TL |
| Hacettepe Universiteti | 801 | 4000-30000 TL |
| Orta Doğu Teknik Universiteti | 501 | 650000 TL |
Türkiyədəki qiyabi təhsil üçün qəbul qaydası hər il əvvəlki tələbələrin sayına və universitetlərin ixtisaslarına görə dəyişir.
Qiyabi təhsil üçün müraciət etmək istəyənlərin birinci mərhələdə universitetlər tərəfindən təyin edilən imtahanlara qatılmaq lazımdır. İmtahanlar geniş müzakirə edilmiş müzakirə və qarşılıqlı məsələlərdən ibarətdir və fərdi imtahanlardan fərqli olaraq, standartlaşdırılmış bir tərzdə keçirilir.
İmtahan nəticələri əsasında tələbələr universitetlərin və ixtisasların tələblərinə uyğun olaraq müvafiq ixtisaslar üzrə seçim edə bilərlər. Başvuru zamanı tələbələr universitetlərə müvafiq sənədləri təqdim etməli və əgər müvafiqdirlərsə universitetlərin təyin etdiyi məbləği ödəməlidirlər.
Müraciət zamanı tələbələr Türkiyədəki qiyabi təhsil üçün müvafiq təhsil dairələrinin veb saytlarından ətraflı məlumat əldə edə bilərlər. Bundan əlavə tələbələr Türkiyədəki səfirlik və konsulluqlar vasitəsilə də məlumat və dəstək ala bilərlər.
Türkiyədə qiyabi təhsil üçün tələblər seçilmiş ixtisas və universitetə görə fərqli ola bilər lakin əsas tələblər aşağıdakılardır:
Məktəb diplomu: Türkiyədə qiyabi təhsil almaq üçün ilk şərtlərdən biri məktəb diplomu və ya buna bərabər bir diplomdur. Türkiyədə təhsil almaq üçün bəzi ölkələrin diplomaları da tanınır.
Xarici dil bilikləri: Qiyabi təhsil üçün çoxlu ixtisaslar üçün İngilis və ya Türkcə bilikləri tələb olunur. Əksər universitetlər xarici tələbələr üçün İngilis və Türkcə imtahanları təşkil edirlər.
İmtahanlar: Türkiyədəki universitetlərə qiyabi tələbələr üçün qəbul imtahanları var. Bu imtahanlar seçilmiş ixtisas və universitetə görə fərqlənir. Bu sınavlar geniş əhatəli olmaqla birlikdə ixtisas üçün digər tələblər də ola bilər məsələn, elmi işlər və ya təcrübə.
Transkriptlər: Transkriptlər bir neçə ildə məktəb və universitetdə keçirilən dərslərin təsviridir. Bu dərslər seçilmiş ixtisas və universitetə görə dəyişə bilər.
Giriş sənədləri: Giriş sənədləri müraciət edən tələbələrin əsas sənədləridir. Bu sənədlər arasında məktəb diplomu, transkriptlər, imtahan nəticələri, pasportun təsdiq edilmiş nüsxəsi və əlavə sənədlər ola bilər.
İş təcrübəsi: Bəzi ixtisaslar əlavə iş təcrübəsi tələb edir. Bu tələbələr ən azından bir neçə il ərzində müvafiq sahədə iş təcrübəsinə malik olmalıdırlar.
Türkiyədəki üniversiteler qiyabi tələbələrin qəbul prosesi üçün fərqli qaydalar tətbiq edə bilərlər lakin əsas qəbul prosedurları geniş əhatəli olaraq aşağıdakı addımlardan ibarətdir:
İmtahana hazırlıq: Qiyabi tələbələr Türkiyədəki üniversitetlərə qəbul üçün seçmə imtahanına qoyulmalıdırlar. Bu imtahanlar geniş əhatəli olmaqla birlikdə İngilis və ya Türkcə bilmək müvafiq ixtisasa uyğun olmaq və digər tələblər ola bilər.
İmtahana qeydiyyat: İmtahana qeydiyyat prosesi, seçilmiş sınaq mərkəzinə gedib online və ya köməkçi bir şəxs vasitəsilə doldurulur. Bu prosesin şərtləri və tələbləri seçilmiş sınaq mərkəzinə və sınaq tarixlərinə görə dəyişə bilər.
İmtahana keçirilməsi: Seçilmiş sınaq mərkəzində seçmə imtahan keçirilir. Sınaq tarixləri universitetlər tərəfindən müəyyən edilir və tələbələr sınaq qəbul edilməzdən əvvəl sınaq tarixlərini müəyyən etməlidirlər.
Nəticələrin açıqlanması: Sınaq nəticələri sınaq tarixlərindən bir neçə həftə sonra online olaraq açıqlanır. Nəticələr, həm online səhifədə həm də mobil tətbiqatda yerləşdirilir.
Universitetə qeydiyyat: Seçilmiş tələbələr sınaq nəticələrinə və universitet tələblərinə uyğun olaraq online olaraq universitetə qeydiyyatdan keçməlidirlər.
Türkiyədəki qiyabi təhsil proqramlarının müddəti seçilmiş proqramın tipinə və səviyyəsinə görə dəyişə bilər. Lakin əksərliklə, lisans proqramları 4 il müddətində tələb olunur. Bu müddət əlavə illər və ya tələb olunan əlavə ödənişlər daxil olmaqla dəyişə bilər.
Magistr və doktorantura proqramları isə lisans proqramlarını tamamlamış tələbələr üçün mövcuddur. Magistr proqramları geniş spektr üzrə təklif olunur və ortalama olaraq 1 il davam edir. Doktorantura proqramları isə daha uzun bir müddət üzrə təklif olunur və bu proqramların əsas amacı elmi araşdırmalar aparmaq və elmi fəaliyyətə daxil olmaqdır.
Qiyabi təhsil müddəti həm seçilmiş proqramın tipinə və səviyyəsinə həm də tələbənin akademik və ya sosial fəaliyyətlərində iştirakına və yaxud proqramın ətraf mühitinə görə də dəyişə bilər.
Türkiyədəki qiyabi təhsil üçün müraciət müddəti hər universitetin tələblərinə və müraciət edilən proqramın tipinə görə dəyişə bilər. Müraciət müddətləri, qeydiyyat prosesi, sınaq imtahanları və mülakatlar kimi qabaqcadan təyin edilmiş prosedurlara əsasən təyin edilir.
Ümumiyyətlə, Türkiyə universitetlərinə müraciət müddətləri ilin fərqli dövrlərində başa çatır. Əksər universitetlər qiyabi tələbələrin müraciətlərini qəbul etmək üçün sentyabr və ya oktyabr aylarından başlayaraq noyabr və ya dekabr aylarına qədər müraciət müddəti təyin edirlər.
Müraciət müddətləri ilə bağlı ətraflı məlumatlar ümumiyyətlə universitetlərin veb saytlarında, tələbə qəbulu və təhsil şöbələrindən və ya Türkiyənin xarici təhsil təşkilatlarında əldə edilə bilər. Qiyabi tələbələr, müraciət müddətinin başlama tarixindən bir neçə ay öncədən universitetlərin tələbləri və prosedurları haqqında məlumat toplamaq üçün müvafiq yerlərə müraciət etməlidirlər.
Türkiyədəki online təhsil proqramlarına qeydiyyatdan keçmək istəyən tələbələrin diqqət etməli olduğu bir neçə məsələ var:
Universitetin akreditasiyası: Seçilən universitenin rəsmi olaraq akreditasiya edilmiş olması vacibdir. Akreditasiya universitenin təhsil keyfiyyəti, proqramları və tələbə qeydiyyat prosesi kimi faktorların milli və beynəlxalq standartlara uyğunluğunu müəyyən edir.
Proqramın uyğunluğu: Online təhsil programlarının özəllikləri, tələbələrin kişisəl ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmalıdır. Proqramın dərslərinin məzmunu, sınav sistemi, ödevlər və təlimatlar ilə birlikdə tələbələrin hədəflərinə cavab verəcək şəkildə tənzimlənməlidir.
Təhsil xərcləri: Uzaktan təhsil programlarının qiymətləri, hər universitetə və təklif edilən proqramın növünə görə dəyişir. Təhsil xərclərinin yanı sıra, dərs və materiallar üçün gərəkli olan texnologiyaların maliyyətləri də hesaba alınmalıdır.
Tələbə dəstəyi: Uzaktan təhsil proqramlarına qeydiyyatdan keçən tələbələrin dəstək almaq üçün müəyyən kanalları olmalıdır. Universitetlər, tələbələr üçün online müəllimlər, mentoraqlar, təlimlər və seminarlar təklif edir.
Müraciət müddəti və tələbə qeydiyyatı: Online təhsil programlarına müraciət müddətləri ilə bağlı ətraflı məlumatlar universitetlərin veb saytlarında mövcuddur. Tələbələr universitetlər tərəfindən təyin edilən tələbə qeydiyyat prosedurlarına və müddətlərinə uyğun şəkildə müraciət etməlidirlər.
Türkiyədəki online təhsil proqramlarına qeydiyyatdan keçmək istəyən tələbələrin diqqət etməli olduğu bir neçə məsələ var:
Universitetin akreditasiyası: Seçilən universitenin rəsmi olaraq akreditasiya edilmiş olması vacibdir. Akreditasiya universitetin təhsil keyfiyyəti, proqramları və tələbə qeydiyyat prosesi kimi faktorların milli və beynəlxalq standartlara uyğunluğunu müəyyən edir.
Proqramın uyğunluğu: Online təhsil programlarının xüsusiyyətləri, tələbələrin şəxsi ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmalıdır. Proqramın dərslərinin məzmunu, sınav sistemi, ödevlər və təlimatlar ilə birlikdə tələbələrin hədəflərinə cavab verəcək şəkildə tənzimlənməlidir.
Təhsil xərcləri: Qiyabi təhsil programlarının qiymətləri, hər universitetə və təklif edilən proqramın növünə görə dəyişir. Təhsil xərclərinin yanı sıra, dərs və materiallar üçün gərəkli olan texnologiyaların maliyyətləri də hesaba alınmalıdır.
Tələbə dəstəyi: Uzaktan təhsil proqramlarına qeydiyyatdan keçən tələbələrin dəstək almaq üçün müəyyən kanalları olmalıdır. Universitetlər, tələbələr üçün online müəllimlər, təlimlər və seminarlar təklif edir.
Müraciət müddəti və tələbə qeydiyyatı: Online təhsil programlarına müraciət müddətləri ilə bağlı ətraflı məlumatlar universitetlərin veb saytlarında mövcuddur. Tələbələr universitetlər tərəfindən təyin edilən tələbə qeydiyyat prosedurlarına və müddətlərinə uyğun şəkildə müraciət etməlidirlər.